E-recepta na antybiotyk. Czy to możliwe Co trzeba wiedzieć?

Jeszcze nie tak dawno, kiedy pojawiały się pierwsze oznaki infekcji: drapanie w gardle, gorączka, charakterystyczna duszność, pierwszym krokiem było zdjęcie z wieszaka kurtki i wizyta u lekarza rodzinnego. Korytarze przychodni, zapach środka dezynfekującego, ukradkowe spojrzenia pacjentów, którzy dzielą z nami przestrzeń i wirusy. Dziś jednak rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Do lekarza zaglądamy przez kamerę internetową, a leki odbieramy w aptece nie pokazując nawet papierowej recepty. Wystarczy PESEL i kod SMS. Ale co z antybiotykami? Czy naprawdę można je dostać przez Internet? Czy istnieje coś takiego jak e-recepta na antybiotyk? A jeśli tak – to jak to wygląda w praktyce i czy to w ogóle bezpieczne?

E-recepta na antybiotyk. Antybiotyk to nie witamina – czy recepta nie przesadza z łatwością?

Antybiotyki to nie są zwykłe leki przeciwbólowe czy suplementy diety. To broń dość poważnego kalibru, stosowana w walce z infekcjami bakteryjnymi. Ich użycie wiąże się z odpowiedzialnością, bo nieprawidłowe dawkowanie lub nieuzasadnione stosowanie prowadzi do poważnego zjawiska: antybiotykooporności. Światowa Organizacja Zdrowia od lat alarmuje, że nadużywanie tych leków może doprowadzić do momentu, w którym nawet zwykłe zapalenie płuc stanie się potencjalnie śmiertelnym zagrożeniem. Zatem słusznie rodzi się pytanie: czy lekarze naprawdę powinni wypisywać antybiotyki zdalnie, bez osłuchania pacjenta, bez zbadania migdałków czy osłuchu płuc?

Odpowiedź nie jest jednoznaczna. E-recepta na antybiotyk może być wystawiona podczas telekonsultacji, ale co ważne, nie powinna być wystawiana na żądanie. Lekarz zdalny, tak samo jak lekarz stacjonarny, musi działać w zgodzie z wiedzą medyczną, przeprowadzić szczegółowy wywiad, ocenić objawy i podjąć decyzję na podstawie racjonalnych przesłanek. Jeśli więc pacjent opisuje silne objawy infekcji bakteryjnej, które wskazują na konieczność antybiotykoterapii np. ropne zapalenie zatok, anginę paciorkowcową, zapalenie oskrzeli czy zakażenie dróg moczowych – e-recepta może być w pełni uzasadniona.

W wielu przypadkach e-konsultacje prowadzone są przez lekarzy mających dostęp do historii chorób pacjenta np. przez Internetowe Konto Pacjenta lub platformy medyczne, co dodatkowo zwiększa bezpieczeństwo i precyzję decyzji. Jeżeli więc ktoś oczekuje, że za 59 zł dostanie antybiotyk na wszelki wypadek, może się rozczarować. Rzetelni lekarze, również w telemedycynie, potrafią odmówić wypisania leku, jeśli nie mają podstaw do jego zastosowania.

E-recepta na antybiotyk i jak to działa w praktyce? Od objawów do e-recepty

Wyobraźmy sobie scenariusz: niedziela wieczór, czujesz, że coś „rozkręca się” w gardle, głowa boli, temperatura zaczyna rosnąć. Myślisz sobie: do poniedziałku się wykuruję. Ale w poniedziałek jest gorzej. Perspektywa oczekiwania w przychodni z innymi kichającymi pacjentami nie brzmi kusząco, a pracować z takim stanem raczej się nie da. Wchodzisz więc na jedną z platform oferujących e-konsultacje. Rejestracja, wybór lekarza, opis objawów. Lekarz oddzwania lub łączy się na wideo. Pyta szczegółowo: od kiedy objawy? Czy jest gorączka? Czy boli przy przełykaniu? I czy wydzielina z nosa jest przezroczysta, czy ropna? Ile wynosi temperatura? Czy są dreszcze? Czy wcześniej zdarzały się takie infekcje?

Na podstawie rozmowy lekarz podejmuje decyzję. Jeśli uzna, że mamy do czynienia z infekcją wirusową, zaleci leczenie objawowe, odpoczynek, ewentualnie receptę na leki przeciwgorączkowe lub syrop. Ale jeśli uzna, że infekcja jest bakteryjna: może wystawić e-receptę na antybiotyk. Kod przychodzi SMS-em, a Ty możesz go zrealizować w dowolnej aptece, nawet tego samego dnia.

Warto wiedzieć, że niektóre placówki oferujące teleporady zatrudniają również lekarzy pierwszego kontaktu z uprawnieniami do wystawiania L4 i kierowania na dalsze badania, dzięki czemu pacjent może otrzymać kompleksową opiekę. Zupełnie jak w przychodni, tylko bez kolejki.

Czy e-recepta na antybiotyk może być niebezpieczna?

Bezpieczeństwo pacjenta to zawsze priorytet. Dlatego warto zauważyć, że rzetelna telemedycyna nie polega na hurtowym wypisywaniu leków na podstawie życzenia pacjenta. Serwisy, które oferują recepty na zasadzie automatyzmu np. poprzez krótki formularz bez kontaktu z lekarzem są potencjalnie ryzykowne i coraz częściej spotykają się z krytyką ze strony środowisk medycznych. Antybiotyk nie powinien być traktowany jako usługa dostępna od ręki – nawet w erze cyfrowej.

Warto też wspomnieć, że lekarz zdalny może – i często to robi – odmówić przepisania antybiotyku, a zamiast tego skierować pacjenta na badanie CRP lub zalecić kontakt stacjonarny. Taka decyzja nie oznacza złej woli, ale właśnie troskę o bezpieczeństwo. Zarówno pacjenta, jak i szerszej społeczności.

Niepokojące są sytuacje, gdy pacjenci kolekcjonują antybiotyki lub próbują wymusić ich wypisanie, przekonując, że zawsze biorą ten sam albo już raz to pomogło. Niestety, nawet najlepszy lek nie działa dobrze, jeśli jest stosowany zbyt często lub bez wskazań, dlatego telemedycyna, mimo dostępności, powinna iść w parze z odpowiedzialnością pacjenta.

Telemedycyna, a przyszłość leczenia infekcji. Szansa czy zagrożenie?

Wielu lekarzy zgadza się co do jednego: przyszłość należy do zintegrowanej opieki. Opieki łączącej wygodę cyfrową z rzetelnością medycyny opartej na dowodach. Teleporada to narzędzie, które stosowane mądrze – może być ogromnym wsparciem zarówno dla systemu ochrony zdrowia, jak i samych pacjentów. Skraca czas oczekiwania, zmniejsza ryzyko zakażeń krzyżowych, ułatwia dostęp do pomocy medycznej osobom starszym, mieszkającym na wsiach, niepełnosprawnym czy pracującym zmianowo. Ale nie zwalnia nikogo z odpowiedzialności: ani lekarzy, ani pacjentów.

E-recepta na antybiotyk? Tak, ale tylko wtedy, gdy naprawdę trzeba. I z rąk lekarza, który wie, co robi. System działa coraz sprawniej, lekarze zdalni mają coraz większe doświadczenie, a pacjenci uczą się ufać, ale i wymagać. Bo choć technologia może nas wspierać, to nadal kluczem do zdrowia pozostaje zdrowy rozsądek. Ten sam, który każe nam nie brać antybiotyku na przeziębienie i który przypomina, że infekcja wirusowa to jeszcze nie powód do działań z arsenału farmaceutycznego.