E-zwolnienie a praca zdalna. Kiedy lekarz je wystawi, a kiedy może odmówić?

Pandemia koronawirusa zmieniła nasze życie zawodowe w sposób, którego jeszcze kilka lat temu nikt się nie spodziewał. To właśnie wtedy pojęcie pracy zdalnej weszło na stałe do słownika nie tylko wielkich korporacji, ale też mniejszych firm i freelancerów. Praca przy kuchennym stole, w piżamie, z kubkiem kawy i laptopem na kolanach stała się codziennością milionów ludzi. I choć dziś sytuacja epidemiologiczna wygląda inaczej, tryb home office pozostał dla wielu osób wygodnym standardem. A wraz z nim pojawiło się pytanie, które nurtuje pracowników i lekarzy: czy w przypadku choroby osoba pracująca zdalnie ma prawo do e-zwolnienia? Przed wami e-zwolnienie a praca zdalna, bez tajemnic.

 

Skoro ktoś może pracować z łóżka, czy naprawdę potrzebuje zwolnienia lekarskiego? I czy lekarz, udzielając telekonsultacji, wystawi L4 osobie, która na co dzień nie chodzi do biura, a jedynie otwiera laptop w domowym zaciszu? Odpowiedzi na te pytania nie są jednoznaczne, ale to właśnie one najlepiej pokazują, jak skomplikowany stał się świat pracy w epoce cyfrowej.

E-zwolnienie a praca zdalna. Zwolnienie lekarskie, a miejsce wykonywania pracy – gdzie leży granica?

Zwolnienie lekarskie, niezależnie od tego, czy tradycyjne czy w formie e-zwolnienia, zawsze oznacza to samo: pacjent jest niezdolny do pracy. Nie chodzi więc o to, gdzie tę pracę wykonuje, czy w biurze, czy w domu. Chodzi o to, czy jego stan zdrowia faktycznie pozwala mu ją wykonywać. Jeśli ktoś ma silną gorączkę, bóle mięśni, problemy z koncentracją czy infekcję, która osłabia go na tyle, że nie jest w stanie skupić się na obowiązkach, miejsce pracy nie ma tu żadnego znaczenia.

 

I tu pojawia się ważne rozróżnienie. Praca zdalna w świadomości wielu osób stała się synonimem „łatwiejszej”, bardziej elastycznej formy zatrudnienia. Skoro nie trzeba dojeżdżać, można usiąść z laptopem nawet pod kocem, to wydaje się, że lekka niedyspozycja nie jest powodem do L4. Ale to złudne uproszczenie. Zwolnienie wystawia się nie dlatego, że ktoś nie ma siły jechać do biura. Raczej dlatego, że jego stan zdrowia uniemożliwia wykonywanie obowiązków. Niezależnie od tego, czy te obowiązki oznaczają obsługę klientów w open space, czy przygotowanie raportu z własnej kanapy.

 

Przykładem może być zapalenie oskrzeli. Pracownik biurowy, który wykonuje zadania intelektualne, teoretycznie mógłby pisać maile nawet w trakcie choroby. Ale czy naprawdę jego organizm, walcząc z infekcją, jest w stanie wydajnie i odpowiedzialnie funkcjonować zawodowo? Odpowiedź brzmi: nie. Dlatego lekarz, jeśli objawy są poważne, wystawi e-zwolnienie także osobie pracującej zdalnie.

E-zwolnienie a praca zdalna. Kiedy lekarz wystawi e-zwolnienie przy pracy zdalnej?

Decyzja o wystawieniu L4 zawsze zależy od stanu zdrowia pacjenta. W przypadku pracy zdalnej lekarze często podkreślają, że to właśnie charakter choroby, a nie forma zatrudnienia, jest decydujący. Jeśli objawy choroby faktycznie uniemożliwiają wykonywanie obowiązków, e-zwolnienie zostanie wystawione.

 

Wyobraźmy sobie osobę z migreną, która pracuje zdalnie jako grafik komputerowy. Ataki bólu głowy, światłowstręt i mdłości sprawiają, że nie jest w stanie patrzeć w ekran komputera, a tym bardziej tworzyć projektów. W takiej sytuacji e-zwolnienie nie tylko ma sens, ale jest wręcz konieczne, aby pacjent mógł odpocząć i dojść do siebie.

 

Z kolei w przypadku chorób przewlekłych, które wymagają okresowej przerwy od pracy, e-zwolnienia również dotyczą pracowników zdalnych. Lekarz, analizując dokumentację medyczną, może zdecydować, że dany pacjent potrzebuje kilku dni lub tygodni przerwy. Nawet jeśli jego obowiązki formalnie może wykonywać w domu. Tu widać wyraźnie, że e-zwolnienia nie są przywilejem dla osób pracujących stacjonarnie, ale uniwersalnym rozwiązaniem, które uwzględnia dobro pacjenta w pierwszej kolejności.

Kiedy lekarz może odmówić wystawienia L4?

Nie każda choroba czy niedyspozycja uzasadnia wystawienie zwolnienia, szczególnie w dobie pracy zdalnej. Lekarz może odmówić, jeśli uzna, że objawy są zbyt lekkie, by uniemożliwiały wykonywanie obowiązków zawodowych. Przykładem może być lekki katar czy niewielkie osłabienie, które w tradycyjnej pracy mogłyby być argumentem za pozostaniem w domu. Chociażby po to, by nie zarażać współpracowników. Ale skoro pacjent i tak pracuje w domu, ryzyko przenoszenia infekcji na innych nie istnieje. Wtedy decyzja lekarza może być taka, że nie ma podstaw do L4, bo pacjent jest w stanie wykonywać pracę w trybie zdalnym.

 

Innym przykładem są sytuacje, w których pacjent próbuje „wyłudzić” zwolnienie, aby przedłużyć sobie wolne. Lekarze podczas e-konsultacji są wyczuleni na takie przypadki i dokładnie pytają o objawy, przebieg choroby, a nawet o okoliczności, w których niedyspozycja się pojawiła. Jeśli odpowiedzi budzą wątpliwości, a pacjent nie przedstawia żadnych dowodów na poważniejszy problem, zwolnienie nie zostanie wystawione.

 

Co ciekawe, wielu lekarzy zwraca uwagę, że praca zdalna często skłania pacjentów do nadmiernej odpowiedzialności. Zdarza się, że osoby naprawdę chore bagatelizują objawy i uparcie próbują wykonywać obowiązki z łóżka, bo „przecież i tak są w domu”. W takich przypadkach lekarz musi czasem przekonać pacjenta, że e-zwolnienie to nie luksus, a realna potrzeba, która pozwoli uniknąć powikłań.

E-zwolnienie a praca zdalna vs. przyszłość rynku

Pojawienie się e-zwolnień w dobie pracy zdalnej to nie tylko rozwiązanie praktyczne, ale też symbol przemian, jakie zachodzą na rynku pracy. Granica między życiem prywatnym a zawodowym coraz bardziej się zaciera, a technologia sprawia, że możemy być dostępni dla pracodawcy niemal zawsze. W tym kontekście rola lekarza nabiera szczególnego znaczenia. To właśnie on wyznacza moment, w którym pacjent ma prawo powiedzieć „stop” i odłączyć się od zawodowych obowiązków. Nawet jeśli formalnie nadal znajduje się w domu.

 

E-zwolnienia stały się więc narzędziem, które chroni pracowników zdalnych przed przepracowaniem i ignorowaniem własnych potrzeb zdrowotnych. Dają jasny sygnał: choroba to nie czas na raporty i wideokonferencje, ale na regenerację i leczenie. A decyzja o tym, czy L4 zostanie wystawione, zależy od tego samego kryterium, które obowiązuje od lat. Czy pacjent jest zdolny do pracy, czy nie.

 

Wydaje się, że wraz z dalszym rozwojem telemedycyny i utrzymywaniem modelu hybrydowego e-zwolnienia będą pełnić coraz ważniejszą rolę. Ich zadaniem nie jest ułatwianie życia pracownikom ani komplikowanie go pracodawcom. Jest natomiast utrzymywanie zdrowej równowagi pomiędzy obowiązkami zawodowymi a potrzebą zadbania o własny organizm. I w tym sensie pozostają jednym z najbardziej potrzebnych narzędzi nowoczesnej medycyny pracy.