Skierowanie na rentgen – kiedy jest potrzebne i jak wygląda procedura?

Skierowanie na rentgen to dokument wystawiany wtedy, gdy rentgen (RTG) jest niezbędny do bezpiecznej diagnostyki, a badanie pozwala lekarzowi ocenić struktury wewnętrzne z wykorzystaniem promieniowania.

• Wystawienie zależy od objawów i zasad bezpieczeństwa ekspozycji
• Dokument może być tradycyjny lub w formie e-skierowania
• Badanie wykonuje pracownia radiologiczna po analizie lekarza kierującego
• Wynik ocenia radiolog i trafia do dalszego leczenia

Zobacz też: E-skierowanie do sanatorium. Jak wygląda proces online?

Kiedy lekarz decyduje o skierowaniu na RTG?

Lekarz decyduje o skierowaniu na RTG wtedy, gdy objawy kliniczne wymagają oceny tkanek z użyciem promieniowania. Oznacza to, że decyzja zapada wyłącznie wtedy, gdy obrazowanie może realnie zmienić dalsze postępowanie diagnostyczne lub terapeutyczne.

Najczęściej dotyczy to sytuacji związanych z urazami i bólem, podczas których konieczne jest potwierdzenie lub wykluczenie uszkodzeń kostnych. Badanie bywa także stosowane przy kaszlu utrzymującym się przez dłuższy czas, ponieważ umożliwia wstępną ocenę stanu płuc. Dane epidemiologiczne wskazują, że prawidłowo dobrane RTG zmniejsza liczbę dalszych, bardziej obciążających badań.

Skierowanie może wystawić lekarz POZ, który odpowiada za wczesną diagnostykę wielu dolegliwości. W przypadku specjalistycznej diagnostyki może je też wypisać ortopeda, laryngolog lub stomatolog, zwłaszcza jeśli zmiany wymagają ukierunkowanego obrazowania. Teleporada również umożliwia wystawienie e-skierowania, jeśli objawy są jednoznaczne.

Jakie rodzaje badań RTG są najczęściej wykonywane?

Najczęściej wykonywane są prześwietlenia pozwalające na szybką ocenę układu ruchu lub klatki piersiowej. Każde z tych badań ma inne wskazania, ale wspólny cel – potwierdzić lub wykluczyć patologię wymagającą leczenia. Pierwszym z nich jest prześwietlenie klatki piersiowej, stosowane głównie w diagnostyce chorób układu oddechowego.

Prześwietlenie kończyn wykonuje się w przypadku urazów, deformacji lub bólu po upadkach. Jest to jeden z najstarszych i najskuteczniejszych sposobów oceny struktur kostnych. Laryngolog może skierować na prześwietlenie zatok, które pomaga różnicować przyczyny przewlekłych bólu lub niedrożności.

Stomatologiczne RTG jest odrębną kategorią, ponieważ służy ocenie zębów i struktur okołozębowych. Takie obrazowanie jest istotne przed zabiegami chirurgicznymi lub w przypadkach przewlekłych procesów zapalnych. Wynik każdego z badań opisuje radiolog, co stanowi podstawę do dalszych decyzji klinicznych.

Jak wygląda procedura realizacji e-skierowania w pracowni radiologicznej?

Procedura realizacji e-skierowania zaczyna się od przesłania dokumentu do systemu elektronicznego, co umożliwia jego dostępność w każdej pracowni radiologicznej. Pacjent zgłasza się na badanie z numerem skierowania lub dowodem tożsamości, a rejestracja weryfikuje dane w systemie.

Po wejściu do pracowni technik radiologii omawia przebieg badania i ocenia przeciwwskazania związane z ekspozycją na promieniowanie jonizujące. To szczególnie istotne przy badaniu kobiet w wieku rozrodczym oraz osób wymagających częstych badań kontrolnych. Ekspozycja jest minimalizowana, zgodnie z zasadą ALARA stosowaną w radiologii klinicznej.

Zdjęcie RTG po wykonaniu trafia do systemu, gdzie radiolog dokonuje opisu. Wynik, często w postaci pliku online, przekazywany jest lekarzowi kierującemu. Jeśli obrazowanie nie wyjaśnia w pełni problemu klinicznego, lekarz może skierować pacjenta na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, zgodnie z aktualnymi zaleceniami klinicznymi.

Czy ekspozycja na promieniowanie w RTG jest bezpieczna i jak lekarz ogranicza ryzyko?

Ekspozycja na promieniowanie w RTG jest kontrolowana i uznawana za bezpieczną, jeśli spełnione są wytyczne dotyczące minimalizacji dawki. Lekarz kierujący ocenia zasadność wykonania każdego badania, aby ograniczyć niepotrzebną ekspozycję. Dane naukowe potwierdzają, że dawki stosowane współcześnie są znacznie niższe niż w początkach radiologii.

Widoczne ryzyko wzrasta wyłącznie przy częstych ekspozycjach lub badaniach obejmujących duże obszary ciała, dlatego ewentualna kumulacja promieniowania jest brana pod uwagę. Radiolog wykonujący badanie stosuje osłony ochronne i dba o właściwe ustawienie parametrów urządzenia.

Lekarz podejmuje decyzję o skierowaniu na RTG dopiero wtedy, gdy korzyść diagnostyczna przewyższa ryzyko. Jest to zgodne z międzynarodowymi rekomendacjami towarzystw radiologicznych, które podkreślają konieczność optymalizacji procedur obrazowania w codziennej praktyce klinicznej.

Skierowanie na rentgen – Q&A

Czy można zrobić RTG bez skierowania?
W publicznej opiece zdrowotnej nie – wymagane jest skierowanie. W placówkach prywatnych zwykle również, choć decyzja zależy od regulaminu.

Czy e-skierowanie może być wystawione podczas teleporady?
Tak, jeśli objawy jasno wskazują na potrzebę diagnostyki RTG.

Kiedy po RTG kieruje się na tomografię lub rezonans?
Gdy zdjęcie nie dostarcza wystarczających informacji o tkankach lub konieczna jest dokładna ocena struktur.

Czy badanie RTG jest bolesne?
Nie, jest całkowicie bezbolesne i trwa zazwyczaj kilka minut.

Skierowanie na rentgen – źródła

1. European Society of Radiology. Clinical indications for imaging in routine diagnostics.
2. WHO – Radiation safety in medical imaging.
3. American College of Radiology (ACR) Appropriateness Criteria for X-ray imaging.
4. Przybylski P. „Bezpieczeństwo ekspozycji pacjenta w badaniach RTG.” Polish Journal of Radiology.